Het kabinet komt met een uitgebreid stimuleringspakket voor batterijen met vermogens vanaf 70 MW. Dit maakt het kabinet bekend op Prinsjesdag, maar zoals ieder jaar zijn ook nu de plannen gelekt.
Het stimuleringspakket is een direct gevolg van de publicatie van de Monitoring Leveringszekerheid 2022 (2025 – 2030) van TenneT, de landelijke netbeheerder.
De volgende twee paragrafen komen uit de Monitoring Leveringszekerheid 2022.
‘In 2030 neemt de leveringszekerheid af ten opzichte van eerdere edities van de Monitoring Leveringszekerheid. In het basisscenario wordt de leveringszekerheidsnorm (4 uren) met een niveau van 4,5 uren voor het eerst overschreden. Dit ondanks dat er binnen Nederland sprake is van een toename van beschikbare flexibiliteit door een verhoogde aanname voor de beschikbare batterijcapaciteit. De afname van de leveringszekerheid wordt vrijwel geheel veroorzaakt door een versnelling van de afname van beschikbare flexibiliteit in de omringende landen, met name door extra buitenbedrijfstelling van conventioneel vermogen en verhoging van de elektriciteitsvraag.’
‘De afname van de leveringszekerheid leidt rond 2030 voor het eerst in een centraal scenario tot een overschrijding van de leveringszekerheidsnorm. De mate van overschrijding van de norm hangt nauw samen met de aanname voor de beschikbare hoeveelheid flexibiliteit, bijvoorbeeld uit batterijcapaciteit of beschikbare vraagsturing. De huidige aannames zijn onder andere gebaseerd op aanvragen van marktpartijen voor aansluiting van batterijcapaciteit. De daadwerkelijk realisatie is onzeker. Het is daarom van belang dat er actie wordt ondernomen om te verzekeren dat de markt tijdig voldoende flexibiliteit aan de vraag- en aanbodzijde kan realiseren om de leveringszekerheid te blijven waarborgen.’
Op de eigen website van TenneT staat het volgende: ‘Met 9 GW aan batterijen in 2030 kan een groot deel van de behoefte aan flexibiliteit worden gedekt. Om dergelijke vermogens aan batterijen aan te kunnen sluiten en effectief in te kunnen zetten is het cruciaal dat deze op de juiste locatie op het hoogspanningsnet van TenneT worden aangesloten.’
Om de juiste locatie op het hoogspanningsnet te duiden, heeft TenneT de benodigde vermogens per provincie bepaald, zie de kaart hieronder. De kaart kan hier worden gedownload.
Discrepantie
In opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en TKI Urban Energy heeft CE Delft de studie Beleid voor grootschalige batterijsystemen en afnamenetcongestie uitgevoerd.
CE Delft verwacht met het huidige beleid richting 2030 slechts zo’n 0,5 tot 1 GW rendabel vermogen volgens de businesscase berekening voor energiebalancering door CE Delft zelf.
In haar rapport schrijft CE Delft: ‘De day-ahead markt wordt niet rendabel voor batterijen. Als de aFRR-markt wordt aangepast naar een tijdsschaal van vier uur, is er een totaal rendabel vermogen van 1 tot 2 GW aangezien batterijen dan extra op deze markt ingezet kunnen worden.’
Door het combineren van de door TenneT en CE Delft uitgevoerde onderzoeken is het kabinet tot de conclusie gekomen dat er een gat is van 7 GW tussen benodigde flexibiliteit en rendabele flexibiliteit. Wanneer nu niet wordt ingegrepen om dit gat te overbruggen, worden risico’s op (regionale) black-outs te groot. Het kabinet komt daarom met een uitgebreid stimuleringspakket.
Stimuleringspakket
Het stimuleringspakket richt zich op batterijen met vermogens vanaf 70 MW die worden aangesloten op het hoogspanningsnet van TenneT en is opgebouwd met verschillende regelingen.
Aanwijzen
In overleg met de betreffende provincies worden de locaties aangewezen waar de batterijen geplaatst kunnen worden. De aanwijzingen van TenneT zijn hierin leidend en alleen met zwaarwegende argumenten kan hiervan worden aangewezen.
Voorrang
Om de beschikbaarheid van de benodigde flexibiliteit te garanderen, krijgen batterijen bij het aansluiten voorrang op zowel het aansluiten van duurzame energieproductie zoals zonne- en windparken als voorrang op het aansluiten van grootverbruikers op het hoofdspanningsnet.
Transportkosten.
Batterijen die voor 2030 worden aangesloten op het hoogspanningsnet en invulling geven aan de door TenneT aangegeven vermogens per provincie, worden vrijgesteld van transporttarieven, zoals de kW-max en kW-contract.
Subsidies
Om de tijdige realisatie van de benodigde flexibiliteit te garanderen, worden de batterijen gesubsidieerd op basis van Contracts for Difference. Per markt wordt bepaald wat de hoogte per MW moet zijn. Voor de FCR wordt gesproken over € 170.000,- per MW per jaar. Voor de aFRR wordt gesproken over € 400.000,- per MW per jaar voor op- én afregelen. De looptijd van de CfD wordt 12 jaar. Hiermee hebben banken voldoende zekerheid om de benodigde financiering te kunnen verschaffen. De genoemde bedragen zijn nog niet definitief en zullen eind dit jaar worden vastgesteld.
Met dit stimuleringspakket is het kabinet overtuigd de realisatie van de benodigde flexibiliteit tijdig te waarborgen. De geplande groei van hernieuwbare energieproductie komt hierdoor niet in gevaar, de leveringszekerheid niet in het geding én er wordt meer fossiele energie verdrongen en CO2-uitstoot verminderd dankzij het tijdelijk opslaan en later benutten van al die zonne- en windenergie.
Het kabinet is hierover heel duidelijk: ‘Het ontwikkelen, financieren en realiseren van grote batterijprojecten heeft een lange doorlooptijd. Voor je het weet, is het 2030. Daarom moeten we nu handelen en nu actie nemen. Hoop is geen strategie. Daarom gaan we nu aan de slag!’
Midden- en laagspanning
In navolging van de medio 2023 gepresenteerde Routekaart Energieopslag zal het kabinet onderzoeken of het nodig is batterijen te stimuleren die worden aangesloten op midden- en/of laagspanningsnetten. Belangrijk uitgangspunt hierbij is wel dat batterijen congestie niet mogen verergeren. Om hier goed invulling aan te geven, worden binnenkort afspraken gemaakt met de regionale netbeheerders en vertegenwoordigers van de opslagsector, zoals Energy Storage NL.
Hoop
Wat zou het toch mooi zijn wanneer de komende dagen een dergelijk bericht opduikt. Want helaas komt bovenstaande uit mijn dikke duim.
Ik schreef eerder al: hoop is geen strategie. Maar toch hoop ik dat ons kabinet de ernst van de situatie inziet en eindelijk eens concreet aan de slag gaat.
En dan bedoel ik niet met nog meer duurbetaalde rapporten maar met daadwerkelijk faciliteren en stimuleren.
Comments